Türkiye Cumhuriyeti ile Avrupa Birliği arasındaki mali iş birliği kapsamında geliştirilen Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı’nın (IPA- Instrument for Pre Accession) “İstihdam, Eğitim, Sosyal Politikalar Sektörel Operasyonel Programı” bileşeni altındaki “İş Sağlığı ve Güvenliğinin Geliştirilmesi Hibe Programı” kapsamında Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilen Maden Sektöründe Çalışanların Psikososyal Risklerinin Değerlendirilmesi ve Önlenmesine Yönelik İşyeri Hekimlerinin Kapasitesini Geliştirme Projesinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Avrupa Birliği ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı sözleşme makamı olarak yer almaktadır.
Başvurusu yapılan 400 çalışma arasından desteklenmeye değer görülen 37 proje arasında yer alan projenin saha çalışmaları Zonguldak’ta yürütülmektedir. 22 ay sürecek projenin toplam bütçesi 211.840,62 Avro olup, bu tutarın 23.154,18 Avro’luk kısmı İstanbul Bilgi Üniversitesi‘nin eş finansman katkısı olarak gerçekleşmektedir.
Proje no: TREESP1.1OHSMS/P-03/13
Proje tanıtım filmini izlemek için tıklayınız.
İstanbul Bilgi Üniversitesi ve İşyeri Hekimleri Derneği'nin faydalanıcıları olduğu projenin ekibini tanımak için tıklayınız
Proje, Zonguldak havzası yer altı kömür işletmelerinden başlayarak, Soma başta olmak üzere yer üstü linyit işletmelerine, ardından Türkiye genelinde diğer maden türlerine ve devamında 44 farklı sektöre yaygınlaştırılarak yürütülmüştür.
İşyeri hekimlerinin maden sektörü psikososyal riskleri hakkında ve bu ölçüm aracının kullanımı konusunda eğitilmesi için bir “çevrim içi eğitim platformu” hazırlanmıştır. “İş’te Psikososyal Risk Öğrenme ve Gelişim Platformu”na bugüne kadar kayıt olan 1444 kullanıcı eğitimlerini tamamlamış ya da devam etmektedir. Bu kapsamda, 360 iş yeri hekimi İç Danışman Gelişim Programı’nı; 400 iş güvenliği uzmanı, 70 iş yeri hemşiresi, acil tıp teknisyeni, yaklaşık 50 psikolog, klinik psikolog ve örgüt psikoloğu kendileri için hazırlanan eğitim modüllerini tamamladı.
Proje kapsamında maden sektörü için psikososyal risk faktörleri değerlendirme modeli ve ölçüm aracı olarak kullanıcı dostu bir “dijital aplikasyon” geliştirilmiştir. İş yeri hekimlerinin kullanımına sunulan “İş’te Psikososyal Risk Değerlendirmesi Uygulaması”nda farklı sektörlerde çalışan 632 kullanıcı sistemde tanımlıdır ve toplam 8388 çalışana psikososyal risk değerlendirmesi yapılmıştır. Böylelikle ülkemizde çalışanların psikolojik sağlıklarını olumsuz etkileyen çalışma şartları tespit edilmektedir.
Projede ayrıca, Zonguldak havzasında madenlerde yaşanan kazalarda sakatlanarak dezavantajlı hale gelen çalışanların deneyimlediği psikososyal riskler hakkında bir kitap ve yaygın etki yaratmak üzere bir belgesel hazırlanmıştır. “Anlattılar” adını taşıyan kitaba basılı kopyasının yanı sıra e-kitap ve sesli kitap olarak da erişilebilecektir. “Uçlar” adını taşıyan belgesel ise ilk gösterimlerini, 16 Mart 2023 tarihinde İstanbul Bilgi Üniversitesi’nde ve 21 Mart 2023’te Zonguldak’ta gerçekleşecek kapanış toplantılarında yapacaktır.
Projenin tüm çıktılarından elde edilen bulgular, gelecekte hazırlanabilecek “psikososyal risklerin yönetilmesine dair bir yönetmelik” için bir rehberde toplanmaktadır. Bu rehber, iş yaşamında çalışanların psikolojik sağlıklarının korunmasına dair politika, kanun, uygulama ve araştırma çalışmaları için önemli bir kaynak olacaktır.
Bu proje, iş hayatının psikolojik sağlığı bozan etkilerine dikkat çekerek ve bunların önüne geçmek için bir sistem önermekte ve tüm ürünleri ile şu mesajların altını tekrar tekrar çizmektedir:
İş, İnsanı Öldürmemelidir!
İş, İnsanı Sakat Bırakmamalıdır!
İş, İnsanı Fiziksel Olarak Hasta Etmemelidir!
İş, İnsanı Psikolojik Olarak Hasta Etmemelidir!
İş, Çalışanların Sevdiklerine Zarar Vermemelidir!
İş, İnsana Yakışır Olmalıdır!
"Anlatacak Çok Şey Var" başlıklı podcast serimizde yer alan güncel içerikleri buradan takip edebilirsiniz.
Maden Sektöründe Çalışanların Psikososyal Risklerinin Değerlendirilmesi ve Önlenmesine Yönelik İşyeri Hekimlerinin Kapasitesini Geliştirme Projesi ile İş'te Psikososyal Sağlık ve Güvenlik kavramını vurgulamaktayız.
Psikososyal risk etmenleri, bir kişinin psikolojik sağlığını ve sosyal hayatını olumsuz etkileme potansiyeline sahip olaylar olarak ifade edilebilir. “İş’te psikososyal güvenlik” sloganı ile iş hayatındaki psikososyal riskleri vurgulayan bu proje, iş hayatından kaynaklanabilecek; yönetici ile olumsuz iletişim, çalışma arkadaşları arasında çatışma, işinde yükselme imkânı olmaması, ayrımcılık, iş yükü, işini kaybetme korkusu, yetersiz eğitim ve destek görmesi, işin zorluğu gibi çeşitli durumların, çalışanın psikolojik sağlığını ve sosyal hayatını olumsuz etkileyerek yaşam kalitesini düşüreceğini belirtiyor. Proje kapsamında görüşülen maden işçilerinin ve sektördeki diğer uzmanların “kafası rahat çalışmak” ya da “içi rahat çalışmak” olarak ifade ettikleri psikososyal güvenlik kavramı, çalışanın can güvenliği ve hatta parçası olduğu organizasyonun verimliliği için de kritik konumda.
İçi rahat olmayan çalışanın aklındaki sorunları işine getirmesi, odaklanma sorunu ve dikkatsizlik hali gibi durumlar performans kaybına yol açacağı gibi, çeşitli kazalara neden olabilecek ihmallere ve dalgınlıklara da sebebiyet verebilir. Tüm bu bilgilerin ışığında gerçekleştirilen proje, Zonguldak havzasında özellikle doğası gereği zor çalışma şartlarına sahip olan maden işçilerinin, hangi psikososyal risklere sahip olduklarının analiz edilmesi ve desteklenmesi yönünde kapsamlı bir adım atıyor. Yer altında, zorlu şartlarda çalışan maden işçilerinin “kafası rahat bir şekilde”, yani psikososyal olarak güvende çalışabilmesi için işyeri hekimlerinin geliştirilmesi amacının yanında, tüm Türkiye genelinde ve hatta diğer sektörlerde de farkındalık yaratmak için çalışmaktadır.
Fotoğraftaki eserin sahibi-İlknur Köse Gürbüz (Zonguldak Maden Müzesi)
ÇSM 201-205
Santral İstanbul Kampüsü, Eski Silahtarağa Elektrik Santralı Kazım Karabekir Cad. No: 2/13 Eyüpsultan 34060 İstanbul
Bu proje Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti'nin mali katkısıyla hazırlanmıştır. Bu yayının içeriğinden yalnızca İstanbul Bilgi Üniversitesi ve İşyeri Hekimleri Derneği sorumludur ve bu içerik hiçbir şekilde Avrupa Birliği veya Türkiye Cumhuriyeti'nin görüş ve tutumunu yansıtmak zorunda değildir.
Web sitesi trafiğini analiz etmek ve web sitesi deneyiminizi optimize etmek amacıyla çerezler kullanıyoruz. Çerez kullanımımızı kabul ettiğinizde, verileriniz tüm diğer kullanıcı verileriyle birlikte derlenir.